Türkiye’de ilk kez, Kürt müziğinin Kurmancî, Zazakî, Soranî gibi lehçelerinde üretilen eserlerin telif hakları, akademik, hukuki ve kültürel boyutlarıyla masaya yatırıldı. Çalıştay, yurt içi ve yurt dışından gelen akademisyenler, sanatçılar, hukukçular ve telif uzmanlarını bir araya getirdi.
BAŞKAN RECEP ERGÜL: “BU EKSİKLİĞİ GÖRMEZDEN GELEMEZDİK”
Etkinliğin açılış konuşmasını gerçekleştiren MESAM Yönetim Kurulu Başkanı Recep Ergül “MESAM olarak, kimliğinden koparılan pek çok eserin düzeltilmesi ve hak ettiği değere kavuşturulması için bu çalıştayı düzenledik. Bugüne kadar büyük bir eksiklik olarak görülen bu konuyu artık daha fazla görmezden gelemeyiz” dedi.
“KÜRESEL HAFIZA MESELESİ”
Çalıştayın birinci oturumunda, müzikte telifin uluslararası boyutu ve Kürt halk ezgilerinin çeşitliliği üzerine açıklamalarda bulunan Ergül “Nice tarihi olayı, nice göçleri, nice sürgünleri, nice ayrılıkları ve daha pek çok acıyı içinde barındıran klamların, stranların kültürel kimliğinden koparılmasına seyirci kalamayız. Bu nedenle bu çalıştay sadece bir telif hukuku meselesi değil, aynı zamanda bir kültürel hafıza meselesidir.” ifadelerini kullandı.
FERZİNDE KAYA: “KÜRT MÜZİĞİNİN TELİF HAKKIYLA BULUŞTUĞU TARİHİ BİR GÜNDEYİZ”
Çalıştayın moderatörlüğünü üstlenen MESAM Yönetim Kurulu Üyesi Ferzinde Kaya, açılışta yaptığı konuşmada Kürt müziğinin uzun yıllar boyunca hak ettiği telif sisteminden uzak kaldığına dikkat çekerek şu ifadeleri kullandı: “Kürt müziği adına tarihi bir gün yaşıyoruz. MESAM olarak bu çalıştayı düzenlemekteki amacımız; Kürt müziğini telif sistemiyle buluşturmak, bugüne kadar görmezden gelinen eksiklikleri masaya yatırmak ve çözüm yolları geliştirmektir.”
OTURUMLARDA TELİF, GELENEK VE MÜZİK BULUŞTU
Çalıştayın birinci oturumunda, müzikte telifin uluslararası boyutu ve Kürt halk ezgilerinin çeşitliliği üzerine önemli sunumlar yapıldı.
Prof. Dr. Surwd Fouad Mohammed, Geleneksel Soranî Müziği ve Telif Sorunları başlıklı sunumunda, Sorani müziğin yapısal özelliklerini ve bölgesel sorunlarını aktarırken; Doç. Dr. Kenan Subaşı, Kürt Halk Şarkıları Türleri üzerinden müzikal çeşitliliği ve sınıflandırmaları ele aldı.
Av. Simge Üngüder Bozoklu, Türkiye’de Fikri Mülkiyet Hukuku ve Telif başlıklı sunumuyla, yasal mevzuata dair güncel bilgiler ve uygulamalara dikkat çekti.
Ethem Güner, sahada karşılaşılan problemler üzerinden Kürt Müziğinde Yaşanan Telif Sorunları ve Çözüm Önerilerini ortaya koyarken; Nasrettin İmir, Dünyadaki Gelişmeler Işığında Kürtçe Müzikte Telif Hakları başlığıyla uluslararası örnekleri değerlendirdi.
Dr. Yaşar Kaplan ise Bahdînî Folkloru ve Hakkâri Yöresi Anonim Müzikleri üzerine derinlemesine bir folklorik analiz sundu.
İkinci oturumda, Kürt müziğinin geleneksel kökleri ve kültürel çeşitliliği ön plana çıktı.
Doç. Dr. Nurettin Beltekin, Zaza Müziğinin Gelenekten Moderne Yolculuğunu anlatırken;
Dr. Hikmetin Atlı, Şekil ve Konu Bakımından Kürt Halk Destanları konusuyla sözlü anlatı geleneğine dikkat çekti.
Dr. Kamiran Mustafa İbrahim, Rojava’da Yeni Nesil Kürt Müziği başlıklı sunumunda yeni kuşak müzikal üretimlere değinirken,
Ayfer Düzdaş, Kürtçe Alevi Müzikleri ve Derlemecilik tecrübesini paylaşarak müziğin hafızasını korumanın önemini vurguladı.
Engin Cengiz, Kürt Müziğinde Telif Uygulamaları konusuyla dijital platformlar ve telif takibi üzerine bilgiler sundu.
Mahmut Akyürekli ise çalıştayı tarihsel bir çerçeveyle tamamlayarak Kürt Musikisinin Evreleri, Formları ve İcra Çeşitliliği üzerine kapsamlı bir anlatım gerçekleştirdi.
MESAM’DAN GÜÇLÜ MESAJ:
TELİF HAKKI KÜLTÜREL HAKTIR
Çalıştay, yalnızca telif tekniklerini tartışmakla kalmadı; aynı zamanda müziğin ve sanatın bir halkın kimliğini nasıl taşıdığına dikkat çekti. MESAM, bu çalıştayla birlikte Kürt müziği için yeni bir süreç başlatırken konuyla ilgili bir projenin de faliyete geçmesi bekliyor.
DENGBÊJLER SAHNEDEYDİ
Çalıştay boyunca yapılan sunumların ardından katılımcılar, geleneksel Dengbêj dinletisi ile duygusal ve sanatsal bir yolculuğa çıktı. Etkinlik, tüm katılımcılara verilen sertifika töreni ile sona erdi.
